Dinutvei.no Logo Nasjonal veiviser
ved vold og overgrep

Yay caawin karaan Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka?

Konfliktrådet logo

Ma rabtaa inaad u weydiisid dambiilaha rabshada ama weerarka adiga kugu aadan su’aalo badbaado ah iyo goob la kormeeray? Ama ma rabtaa inaad u sheegtid qofka waxa falalkooda kugu sameeyay? Malaha waxaad rabtaa inaad la heshiisid qofkaas sida labadiina aad usu dhaxgaleysaan mustaqbalka? Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka (Konfliktrådet) wuxuu fududeyn karaa kulan noocaan ah.

Dhibanayaasha qaar, qeyb ka mid ah la macaamilida rabshada ama xadgudubka ay la dhibaatoodeen waxay malaha kula kulmeysaa dambiilaha markale goob badbaado ah. Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka wuxuu ku caawin karaa dhibanayaasha la xiriirida dambiilaha, iyo wacitaanka, diyaarinayo oo kormeerayo kulan noocaan ah ee rasmi ah, la dhexdhaxaadiyay.

Kulamada dhexaadka noocaas ah waa badelka iyo dheeraad ku ah dacwadaha dambiilaha. Ujeedada kulanka uu kormeeray Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waa:

  • hubinta taageero wanaagsan oo dhibanaha
  • sheegida jabinta aaminaada iyo xiriirada waxyeeloobay oo dhinaca wadahadalka u dhaxeeyo dhibanaha iyo dambiilaha
  • ka hortaga soo noqoshada rabshada ama xadgudubka

Dhibanayaasha qaar waxay u baahanyihiin inay u sheegaan dambiilaga dhacdada ku sameeyeen – ama weydii su’aalaha kaliya dambiilaha ka jawaabi karo. Haddii rabshada ama xadgudubka uu sameeyay qof uu dhibanaha garanayo, iyo labada shaqsiyaad way kulmi karaan midba midka kale oo waa inay usu dhaxgalaan heerka qaar mustaqbalka, kulanka waji ku waji waxay noqon kartaa ku qancin, oo waxay noqon kartaa suurtogal in la sameeyo heshiisyada waaya aragnimada waxku oolka.

Ujeedada ma ahan inaad adiga ogolaatid, laakin adiga mid walba hadalkaaga ka dhiibo, isu dhageysta midba midka kale, iyo malaha qeex sida loola macaamilo la kulmida mustaqbalka ee idinka idin dhaxeyso. Wixii dhibanaha, kulamadaan waxay siin karaan hubaal siin ku saabsan la kulmida mustaqbalka, iyo dambiilaha waxay u noqon kartaa fursada uu diiwaanada ku toosiyo, oo hawada loo cadeeyo oo ogolaado masuuliyada falalkooda si markaas loo soo celiyo xiriirka, tusaale ahaan. Labada qeybood – uu la jiro dhexdhaxaadiyaha – waxay diyaarin karaan ku kulmida goobtaan rasmiga ah dhoor jeer haddii la go’aansado.

“Dhibanayaasha qaar, qeyb ka mid ah la macaamilida rabshada ama xadgudubka ay la dhibaatoodeen waxay malaha kula kulmeysaa dambiilaha markale goob badbaado ah.”

Dacwado badan ayaa loo gudbiyaa Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka ee booliska, laakin waxaad sidoo kale si gaar ah ula xiriiri kartaa adeega dhexdhaxaadinta kuu dhow. Haddii amarka xakameynta lagu soo rogay xaalada, heshiisyada ay dhexdhaxaadiyeen Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waa inay u hogaansamaan xadeynada amarada xakameynta.

Sida Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka u shaqeeyo

Dhexdhaxaadinta ee Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waa iqtiyaar, oo micnaheeda yahay in labada dhinac ogolaadaan inay kulmaan. Markii ogolaansho la helo, dhexdhaxaadiyaha ayaa kula soo xiriirayo dhibanaha marka koowaad taleefon ahaan, kadib dambiilaha, oo diyaari kulan hore iyo kulan dhexdhaxaadin ah. Waxaa jirayo labo dhexdhaxaadiye – caadi ahaan waxaa matalayo labada sinji; rag iyo dumar. Dhexdhaxaadiyaha waa inuu uga falceliyaa eex la’aan oo ula dhaqmaa labada dhinac si ixtiraam ah. Ku dhaqmida eex la’aanta micnaheeda ma ahan yareynta rabshada, xadgudubka ama cabsi gelinta. Haddii dacwad loo keeno Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka, malaha waa mida dambiilaha wuxuu ogolaadaa masuuliyada falalkooda ku aadan dhibanaha.

Kulanka horeeyo waxaa loo qabtaa in lagu hubiyo saadaalinta kulanka dhexdhaxaadinta ee dhibanaha, oo si gooni ah ayaa lala qabtaa dhinac walba (dhinaca kale lama ogeysiiyo goorta kulanka la isugu yeerayo). Kulanka hore sidoo kale wuxuu aasaasaa baahida dhibanaha ay ula jiraan taageere la aaminsanyahay (gaar ama xirfadle) iyo, halka dhibanaha canug yahay, si loo hubiyo inay hadalkooda dhahaan. Mowduucyada kulanka hore:

  • Walaacyadee/filashooyinkee/baahiyadee ayaad qabtaa ee la xiriiro kulanka?
  • Dadkee kale ayaad u maleysay ayaa soo jeedin karo waxa dhacay?
  • Warbixinta ku saabsan waxa ka dhacayo kulanka la dhexdhaxaadiyay, noocyada su’aalaha ee la weydiin karo, iyo arimaha kale ee sheegayo kulanka ka hor.

Ka hor, inta lagu jiro kadib kulanka la dhexdhaxaadiyay, dhinacyada marnaba kaligood kuma ahaanayaan qolalka sugitaanka ama qolalka kulanka. Dhexdhaxaadiyaha ayaa marwalba xaadir ahaanayo – iyo isaga ama iyada waxay sidoo kale hubinayaan in dhinacyada ka tagaan kulanka waqtiyo kala duwan.

Tabarucayaasha u shaqeeyo Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waxay leeyihiin waajibaadka qarsoodiga oo waxay ku hadlaan af Norwegian. Caawin sidoo kale waxaa lagu bixin karaa af Ingiriis iyo diyaarinada waa loo sameyn karaa turjubaanka. Dhexdhaxaadiyayaasha waa dad kaaliyayaal oo si gaar ah u tababartay Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka. Waa boos la bixiyay oo aamin ah, iyo iyada oo muhiimada lagu lifaaqay kartida shaqsiyaadka ee dhexdhaxaadinta, ma jirin u qalmid rasmi ah oo looga baahanyahay adeega sida dhexdhaxaadiye. Dhexdhaxaadiyayaasha waa inay ka weynaadaan da’da 18 oo leeyihiin diiwaanka dambiilaha oo nadiif ah.

Addeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waxaa maalgeliyay dowlada, bilaash ah oo la siiyo wadanka oo dhan ee Norway. Ka hel adeega dhexdhaxaadinta ugu dhow hagida onleenka ee caawinta, warbixinta iyo cilmiga lagu heli karo rabshada ee www.dinutvei.no (dooro “konfliktråd” (Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka) sida waafaqsan “Nooca tilbud” (nooca illaha)

Warbixin badan ee ku saabsan Adeega Dhexdhaxaadinta Qaranka waxaa laga heli karaa websaydkooda loogu tallogalay.